جنگل های هیرکانی، قلب تپنده طبیعت

جنگل های هیرکانی جزو جنگل های مهم دنیا هستند که ممکن است نام آن ها را شنیده باشید. این جنگل ها در کشورهای ایران و آذربایجان قرار گرفته اند و نقش موثری در اکوسیستم دارند. جنگل های هیرکانی، جزو مهمترین مناطق زیست کره هستند و در فهرست میراث طبیعی یونسکو به ثبت رسیده اند. این جنگل ها بخشی از ثروت بزرگ جهانی هستند و می توان آن ها را میراثی برای همه جهانیان به شمار آورد. بخش عظیمی از این جنگل ها در استان مازندران وجود دارند که می توانید ضمن بازدید از این جنگل ها با اجاره کلبه جنگلی در لفور اوقات خوشی را برای خود رقم بزنید.

جنگل های هیرکانی کجاست؟

جنگل ها جزو مهمترین منابع طبیعی در جهان هستند و منابع اصلی تامین اکسیژن و هوای پاک به شمار می روند. همچنین گونه های مختلف وجود در این جنگل ها به چرخه حیات کمک می کنند. جنگل های هیرکانی، بخش قابل توجهی از شمال کشور و قسمت کوچکی از آذربایجان را تشکیل می دهند.  با توجه به مطالعات زمین شناسان، قدمت این جنگل ها، به 40 میلیون سال پیش و دوره سوم زمین شناسی می رسد. جنگل های هیرکانی، مانند یک نوار سبز در جنوب دریای خزر قرار دارند و درختان آن متراکم است.

با توجه به موقعیت این جنگل ها، می توان آن ها را غنی ترین ذخایر آبی جهان دانست که مانند یک سد، از جاری شدن سیل جلوگیری می کند. همچنین این جنگل ها در شمال ایران نقش مهمی در پالایش هوای آلوده دارند. این جنگل ها در بخش وسیعی در جنوب دریای خزر و شمال رشته کوه البرز قرار دارند که در دو کشور ایران و آذربایجان قرار گرفته اند و حدود 7 استان از شمال کشور را در بر می گیرند. این استان ها شامل موارد زیر هستند:

• آذربایجان شرقی
• اردبیل
• گیلان
• مازندران
• گلستان
• سمنان
• خراسان شمالی

بیشترین سهم این جنگل ها در استان مازندران است که حدود 53 درصد را شامل می شود. در رتبه بعدی گیلان با 26 درصد سهم ایستاده است و 21 درصد دیگر نیز در استان گلستان قرار دارد. بخش های محدودی نیز به سایر استان های ذکر شده می رسد.

پوشش گیاهی جنگل های هیرکانی

آب و هوای خاص حاشیه دریای خزر، شرایط مناسبی برای رشد گیاهان مختلف جنگل های هیرکانی فراهم کرده است. گوناگونی گیاهان و درختان این جنگل ها، توجه بسیاری از زمین شناسان را به خود جلب می کند. در این جنگل ها بیش از 80 نوع درخت، 50 گونه درختچه و انواع مختلفی نمونه بومی دیده می شود که بسیاری از آن ها در مناطق دیگر جهان رشد نمی کنند. بر اساس پژوهش های صورت گرفته، در هر ده هزار متر خاک این جنگل ها، بین 500 تا 2 هزار متر آب ذخیره می شود.

در طول سالیان طولانی، بخش مهمی از این منطقه از بین رفته است؛ با این وجود همچنان نمونه های برجسته از گیاهان در جنگل های هیرکانی وجود دارد. همچنین فسیل گونه های از بین رفته در این جنگل ها از گذشته تاکنون مورد توجه زمین شناسان و زیست شناسان بوده است. از مهمترین درختان این جنگل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• راش
• افرا
• نارون
• توسکا
• بارانک
• لرگ
• زبان گنجشک
• نمدار
• انجیلی
• لرگ
• خردمندی
• انجیر

گونه های جانوری جنگل های هیرکانی

جنگل های هیرکانی، در طول حیات خود انواع قابل توجهی از حیوانات را در خود جای داده است. گونه های مختلف پرندگان و پستانداران در این جنگل ها زندگی می کرده اند که برخی از آن ها منقرض شده اند. تعداد گونه های پرندگان نزدیک به 300 گونه و تعداد گونه های پستانداران به 100 تا می رسیده است. همچنین خزندگان زیادی در جنگل های هیرکانی زندگی می کنند. انواع پرندگان موجود در این جنگل شامل خاکستری، شاهین، کبک، کرکس، قرقی، دارکوب، قرقاول و… هستند. همچنین خرس قهوه ای، شغال، سمور، گرگ، خرگوش، گورکن، موش جنگلی، گربه وحشی و… در جنگل های هیرکانی یافت می شوند.

همچنین پستاندارانی مانند شوکا، کل، بز و مرال در این جنگل ها وجود داشتند که امروزه بسیاری از آن ها از بین رفته اند و تنها رد پایی از آن ها در پارک ملی گلستان و اطراف آمل یافت می شود. از گونه های کم یاب پستاندار در این جنگل می توان به اسبچه خزری و روباه سر دم سیاه اشاره کرد.

چرا جنگل های هیرکانی اهمیت دارند؟

جنگل های هیرکانی جزو ذخایر طبیعی جهان هستند که در طول سالیان متمادی به دلیل گسترش شهرنشینی، بخش های زیادی از آن آسیب دیده است. این امر و تاثیر آن بر محیط زندگی انسانی باعث جلب توجه کارشناسان به اهمیت این جنگل ها شده است. جنگل های هیرکانی به کارخانه های تصفیه هوا شباهت دارند و تاثیر زیادی در تولید اسیژن و هوای پاک دارند.

پوشش گیاهی و خاک نرم این جنگل ها باعث جذب آب می شوند. با توجه به نزدیکی این جنگل ها به دریا، بارندگی در جنگل های هیرکانی زیاد است و وجود یان جنگل ها از جاری شدن سیل جلوگیری می کند. همچنین طبیعت زیبای این جنگل های باعث جذب گردشگران زیادی شده است که می توان آن ها را جزو برجسته ترین ظرفیت های شمال کشور برای جذب گردشگر خارجی دانست.

نابودی جنگل های هیرکانی

یکی از دغدغه های مهم فعالان محیط زیست، حفظ منابع طبیعی و حفاظت از جنگل ها است. نابودی جنگل ها تاثیر جبران ناپذیری بر زیست انسان ها می گذارد و خطر از بین رفتن جنگل ها با خطر از بین رفتن انسان ها برابر است. در طول سالیان دراز، افراد زیادی با سرمایه گذاری های اشتباه، باعث ضررهای غیر قابل جبران به پوشش گیاهی شده اند. این طرح ها شامل انتقال آب دریای خزر به کویر و مجوزهای بی شمار ساخت و ساز در جنگل می شود که آسیب های زیادی به این جنگل ها وارد کرده است.

برای ساخت هر ویلا یا خانه جنگلی بخش مهمی از خاک و گیاهان از بین می روند و با گذشت زمان کوتاه، خسارت های زیادی به آن وارد می کند. از دیگر عوامل مخرب این جنگل ها، آتش سوزی، برداشت بی رویه منابع جنگلی و چرای بی رویه دام ها است. همچنین صنایع چوب و کاغذ نیز به این جنگل ها آسیب زیادی وارد می کنند. سد سازی های مهندسی نشده نیز می تواند تاثیر مخربی بر بافت جنگل داشته باشند.

معروف ترین جنگل های هیرکانی

جنگل های هیرکانی در استان های شمالی پراکنده شده اند و مهمترین آن ها شامل موارد زیر هستند:

• جنگل الیمستان
• جنگل ابر شاهرود
• جنگل بولا ساری
• جنگل واز
• جنگل کجور نوشهر
• جنگل لیسار
• جنگل چارباغ چالوس
• جنگل خشکه داران تنکابن

کلام آخر

جنگل های هیرکانی، جزو منابع مهم کشور به شمار می روند که باید در حفظ آن ها کوشا باشیم. این جنگل ها دارای اهمیت زیادی هستند و نابودی آن ها خسارت های جبران ناپذیری به جا خواهد گذاشت. این جنگل ها در استان های شمالی کشور پراکنده شده اند که بخش عظیمی از آن در استان مازندران قرار دارد و تنها بخش کوچکی از آن در کشور آذزبایجان واقع شده است. در سفر به این استان و بازدید از جنگل های هیرکانی می توانید از ویلا لفور ویلا یا کلبه جگلی رزرو کنید.

سوالات متداول

جنگل های هیرکانی در کجا قرار دارند؟

جنگل های هیرکانی در استان های شمالی کشور واقع شده اند.

جنگل های هیرکانی چقدر قدمت دارند؟

قدمت این جنگل ها به 40 میلیون سال پیش می رسد.